Στεμνίτσα
Σε απόσταση 45 χιλ. δυτικά της Τρίπολης βρίσκεται η Στεμνίτσα, ή Υψούς, ένα γραφικότατο
ορεινό χωριό, από τα πιο όμορφα και ιστορικά χωριά
της Αρκαδίας και της Πελοποννήσου. Χτισμένη αμφιθεατρικά στις
δυτικές πλαγιές του Μαινάλου,
στους πρόποδες της Κλινίτσας και σε υψόμετρο 1100μ,
γοητεύει με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της,
τα αρχοντικά της, τις ωραίες βυζαντινές εκκλησίες, τα γραφικά καλντερίμια
της που χάνονται μέσα στις καρυδιές και τις κερασιές, τα πέτρινα κεφαλόβρυσα
κάτω από τη σκιά αιωνόβιων πλατάνων και με τη μεγαλειώδη θέα των απόκρημνων
κορυφών που την περιβάλλουν.
Με πλουσιότατη παράδοση και σημαντικότατη ιστορία, η Στεμνίτσα αποτελεί μαζί με τη Δημητσάνα και τη Βυτίνα κεντρικό πόλο έλξης σε ολόκληρη την περιοχή του Μαινάλου. Συγχρόνως είναι έδρα του Δήμου Τρικολώνων. Η φυσική θέση του χωριού ανάμεσα στο ελατόδασος του Μαινάλου και του φαραγγιού του Λούσιου, η γραφικότητά του και η γειτνίασή του με τα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής, το καθιστούν ιδεώδη τόπο για χειμερινές διακοπές και παραθεριστικό κέντρο. Στο χωριό λειτουργεί ξενοδοχείο, ξενώνες, ταβέρνες και καφετέριες. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα διοργανώνονται σημαντικά συνέδρια περιφερειακής και πανελλήνιας εμβέλειας.
Η ιστορία της Στεμνίτσας αρχίζει στα βάθη των αιώνων με το όνομα Υψούς, που διατηρεί ως τα μέσα του 7ου μ.Χ. αιώνα. Η λέξη Στεμνίτσα έχει σλαβική ρίζα και σημαίνει δασώδης περιοχή. Από την περιοχή περνούν διαδοχικά οι Σλάβοι, οι Φράγκοι και οι Τούρκοι. Η ακμή της πόλης αρχίζει κατά την τουρκοκρατία. Εδώ κατέφευγαν σημαντικές οικογένειες από άλλα μέρη για να αποφύγουν τον κατακτητή, μιας και το ορεινό και απόκρημνο έδαφος δυσκόλευε την πρόσβαση.
Η
Στεμνίτσα εντυπωσιάζει και με τις πολλές παλιές και σημαντικότατες
μεταβυζαντινές εκκλησίες της (18) που λειτουργούν μέχρι σήμερα. Ξεχωρίζουν
η Ζωοδόχος Πηγή (15ος αιώνας), οι Τρεις Ιεράρχες (17ος
αιώνας), ο ’γιας Νικόλαος (14ος αιώνας) και η Παναγία
η Μπαφέρω (12ος αιώνας) πάνω στο ύψωμα "Κάστρο"
που δεσπόζει στον οικισμό. Στο ύψωμα αυτό υπήρχε μεσαιωνικό κάστρο. Γραφικό
καλντερίμι οδηγεί από την κεντρική πλατεία στην κορυφή του, που έχει έξοχη
θέα προς το χωριό και στο φαράγγι του Λούσιου. Εκεί βρίσκεται ηρώο αφιερωμένο
στους αγωνιστές του 21 από την περιοχή. Η γειτονιά
του Κάστρου έχει πολλά γραφικά σπίτια, όπως και σπίτια επωνύμων
Στεμνιτσιωτών (οικία Ροϊλού κ.ά.).
Στο χωριό υπάρχει πλουσιότατο λαογραφικό μουσείο το οποίο στεγάζεται στο αρχοντικό Χατζή (του 18ου αιώνα) και περιέχε αναπαραστάσεις εργαστηρίων παραδοσιακών επαγγελμάτων, όπως και το Νικολετοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, που στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο δημοτικό σχολείο. Στην όμορφη κεντρική πλατεία το χωριού δεσπόζει το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου, κατασκευασμένο από λευκή πελεκητή πέτρα και χτισμένο το 1877. Δίπλα βρίσκεται το όμορφο κτίριο του Δημαρχείου Τρικολώνων.
Την βυζαντινή περίοδο η Στεμνίτσα γνώρισε ιδιαίτερη ακμή όταν άνθισε εκεί η βιοτεχνία κατασκευής καμπάνας. Στα χρόια της Τουρκοκρατίας υο φαράγγι του Λούσιου, με τα ασκηταριά, τις μονές και τις σπηλιές του είναι το μόνιμο καταφύγιο για τους κατοίκους των χωριών της περιοχής. Το 1779 οι Τούρκοι κάνουν επιδρομή στη Στεμνίτσα. Θρυλική έχει μείνει η διαφυγή των Στεμνιτσιωτών στη Μονή Προδρόμου και η διάσωσή τους με τη βοήθεια της Παναγίας, εκεί που υπάρχει ακόμα η διάτρητη από τα βόλια του εχθρού πόρτα στην πύλη της Ιεράς Μονής. Η Στεμνίτσα διεκδικεί τον τίτλο της πρώτης πρωτεύουσας της επαναστατημένης Ελλάδας και της έδρας του πρώτου κοινοβουλίου της. Κατά τη συνέλευση των Καλτεζών εκλέγεται έδρα της Α΄ Πελοποννησιακής Γερουσίας και το καλοκαίρι του 1821 συνέρχεται εκεί η Πρώτη Πελοποννησιακή Γερουσία. Η Γερουσία συνεδρίασε σε ένα κελί της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής, που βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού πάνω από το χωριό. Η Στεμνίτσα ήταν η πατρίδα πολλών προσωπικοτήτων του αγώνα του 1821. Υπήρξε επίσης αγαπημένο καταφύγιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και γενέτειρα του Ιωάννη (Γενναίου) Κολοκοτρώνη. Εδώ αποσύρθηκε ο Γέρος του Μοριά για μια περίοδο μετά το θάνατο του γιου του Πάνου στην εμφύλια διαμάχη. Οι κάτοικοί της συμπαραστάθηκαν θερμά στον Θ. Κολοκοτρώνη και σχημάτισαν σώμα με οπλαρχηγούς τους Κ. Αλεξανδρόπουλο και αδελφούς Ροϊλο.
Το
χωριό υπήρξε σημαντικό κέντρο χρυσοχοΐας και αργυροτεχνίας. Η αύξηση του
πληθυσμού σε συνδυασμό με τις περιορισμένες δυνατότητες ανάπτυξης της
γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ανάγκασε τους κατοίκους να στραφούν προς
τη βιοτεχνία. Χρυσικοί, ασημικοί, μπρουτζάδες, καμπανάδες, κουδουνάδες,
καταρτζήδες (κατασκευαστές και επισκευαστές κανταριών), χαλκωματάδες,
ντουφεξήδες, σιδεράδες, γανωματήδες και άλλοι εξειδικευμένοι τεχνίτες
επεξεργάζονται το χαλκό, το μπρούτζο, το χρυσό και το ασήμι. Πολλοί γνωστοί
χρυσοχόοι κατάγονται από εδώ. Η τέχνη της αρχυροχρυσοχοΐας διδάσκεται
ακόμα και σήμερα στην ομώνυμη Μέση Τεχνική Σχολή
Αργυροχρυσοχοΐας (διετούς φοίτησης) η οποία στεγάζεται σε όμορφο πετρόκτιστο
και καλοσυντηρημένο κτίριο (τηλ. 0710-81227), όπου
φοιτούν αρκετοί μαθητές. Την παράδοση αυτή συνεχίζουν επίσης καταστήματα
και εργαστήρια αργυροτεχνίας που λειτουργούν στην κωμόπολη.
Η Στεμνίτσα φημίζεται επίσης για τα τοπικά
γλυκά (μπουρέκια, δίπλες κλπ) και ζυμαρικά, που πωλούνται σε κεντρικά
καταστήματα. Η κωμόπολη διαθέτει σήμερα άρτια υποδομή για τη φιλοξενία
και εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Υπάρχουν ξενοδοχείο, ενοικιαζόμενα δωμάτια,
καθώς και εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες.
Από τη Στεμνίτσα μπορεί κανείς να επισκεφτεί το φαράγγι του Λούσιου και το βυζαντινό μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου, με τις αξιόλογες εικόνες του 14ου και 16ου αιώνα και με σημαντική βιβλιοθήκη, που είναι χτισμένο πάνω σε βράχο σε πανέμορφη τοποθεσία, όπως και τις πηγές των Αθανάτων, όπου σύμφωνα με τον Παυσανία, λούστηκε μικρός ο Δίας. Στη περιοχή οδηγεί αμαξιτός δρόμος λίγο έξω από το χωριό.
Στη Στεμνίτσα φθάνει κανείς από τη Βυτίνα, μέσω Δημητσάνας (7 χιλ.), ή από την Τρίπολη διανύοντας την περιοχή του Φαλάνθου. Και οι δύο διαδρομές είναι υπέροχες. Κοντά στο χωριό και προς στην κατεύθυνση της Τρίπολης απλώνεται το ελατόδασος του Μαινάλου, όπου μπορεί κανείς να επισκεφτεί το Λιμποβίσι και το Χρυσοβίτσι. Η διαδρομή είναι από τις πιο όμορφες της Αρκαδίας. Κοντά στη Στεμνίτσα βρίσκεται επίσης το Ελληνικό, από όπου μπορεί κανείς να επισκεφτεί την Αρχαία Γόρτυνα.
Αριθμός επισκεπτών:
Copyright 2001© - Δ. τόπος ΑΡΚΑΔΙΑ